Enderun Modeli mi? Harvard Modeli mi?

Üstün yetenekli ve üstün zekalıların eğitiminde 90’lı yıllardan itibaren olumlu gelişmeler devam ediyor. İlköğretim modellerinden ortaöğretim denemelerine, destek sınıflarından, müfredat zenginleştirmelerine bilindik tartışmalar son elli yıllın tartışma gündemindedir. Son yılların en olumlu gelişmesi tartışmaların teorinden ziyade uygulamalardan gelen dönütler üzerinden yapılıyor olmasıdır. Hiç şüphesiz BİLSEM’ler bu gelişmelere en güçlü ivmeyi kazandıran kurumlardır.

Üstün zekalıların-yeteneklilerin eğitiminde yaşanan en önemli gelişmeler arasında ise toplumsal duyarlılığın artması ve siyasal iradenin dikkatini çekme başarısı yer almaktadır. Karar alma ve uygulama konusunda toplumsal baskı ile siyasal iradenin desteğini almak tartışma götürmez bir başarıdır. 90’lı yıllardan itibaren yapılan ulusal-uluslar arası çalıştay-seminer-kongre-konferanslar ve yayınlar 2012 yılında T.B.M.M.’nde araştırma komisyonu kurulması ve 2013 yılında bir strateji belgesinin oluşturulması gibi önemli sonuçların doğmasına vesile olmuştur. Atılan her adımın artı ve eksilerinin olması ve tartışmaya açılması, eleştirilmesi de ileride atılacak adımların daha sağlam zemine oturması için önemlidir.

ÇOCUK KABİLİYETLERİNİN TEŞHİSİ

Terakki ve medeniyetin insan hayatını gittikçe daha mürekkeb ve muaddıl bir şekle tahvil etmekte olduğu meydandadır. Bunun neticesi olarak taksim-i mesai ihtiyacı gittikçe inceleşiyor, meslek ve ihtisas şubeleri seneden seneye şayan-ı hayret bir surette artıyor.

Terbiyenin en tabii rehberi bittabi içinde bulunduğumuz hayatın hakikatleri ve ihtiyaçları olmak lazım gelir. İşte bu hakikat ve ihtiyacın elcay-ı müşahedesiyledir ki bugünkü terbiye mesaisinin en hakim-i  iştigali çocuk kabiliyetlerinin tayin ve teşhisi mesailine aid bulunuyor. Fertler ve aileler gibi hükümetler ve milletler de çocukların bir an evvel fıtraten en müstaid, ihtiyac-ı ruhi noktasından en meyyal ve teşkilat-ı maneviye cihetiyle en uygun buldukları sanatları ve meslekleri bilmek ihtiyacındadırlar. İşlerinde muvaffakiyetli bulduğumuz adamları bu iş için yaratılmıştır diye tavsif ederiz filhakika bir insanın yaradılış itibariyle en müstaid bulunduğu mesleğe sevk edilmiş olması hem o fert ile mesleğin, hem de içinde yaşadığı hükümet ve milletin karınadır. Hatta böyle adamların bazen mühim bir muvaffakiyete mazhar olmaları mensup oldukları milletin hepsine hem şeref, hem refah temin edebilyor.

Sultan II. Abdülhamid’in Eğitim Projeleri: Çoban Mektebi

Osmanlı Tarihinin en ilginç tarihi karakterlerinden Sultan II. Abdülhamid’in; dünyada siyasi dönüşümün en sert yaşandığı, uluslar arası krizlerin Osmanlı Devleti’nin sadece dış politikalarını değil iç meselelerini de doğrudan etkilediği bir  dönemde pek çok krizle boğuşmanın ötesine geçerek Türk Tarihinin bekli de en büyük eğitim reformunu gerçekleştirmesi dikkat çekicidir.

Osmanlı Tarihinde görülmemiş şekilde topyekün eğitim seferberliği başlatılan bu dönemde kurulan okulların çeşitliliği, nitelikleri ve ülke sathına yaygınlaştırma gayretleri, yapılan çalışmaların bilinçli ve sistemli bir anlayışın ürünü olduklarının açık delilidir.