Yusuf Akçura'nın Ankara Halkevi'nde 2 Temmuz 1932 - 11 Temmuz 1932 günleri arasında "içtima" eden Birinci Türk Tarih Kongresi'nde verdiği, "Tarih yazmak ve Tarih okutmak usullerine dair" başlıklı konferans:

Oturuşu açıyorum. Söz Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti Reisi İstanbul Meb'usu Akçuraoğlu Yusuf Beyefendinindir. (Profesör Akçuraoğlu Yusuf Bey diğer sahifede başlıyan ve üç oturuş süren konferansını verdi)

Reisicumhur Hazretleri, Hanımlar, Beyler;

Şimdiye kadar söz söyliyen arkadaşlarım gibi geniş bilgilere, derin tetkiklere müstenit bir konferans veremiyeceğim; mazinin karanlıkları arasından yavaş yavaş beliren engin ufukları gösteremeyeceğim; çünkü buna ne iktidarım müsaittir, ne de ihtiyaç kaldı; o mühim vazifeleri, benden çok daha müstait ve muktedir meslektaşlarım ifa ettiler...

Benim vazifem, ötedenberi az çok meşgul olduğum tarihte usule ve o usulün nasıl tatbik edilmiş ve edilmekte olduğuna dair bifaz malumat vermek, sora bizim mekteplerimizle Avrupa mekteplerinde tarihin ne gibi gayeler takip edilerek nasıl tedris olunduğuna dair de bazı müşahedeler ve mütalealar arzetmektir. Bana bırakılan iki saat içinde, elimden geldiği kadar açık ve anlaşılışlır bir ifade ile bu mevzulardan bahse çalışacağım.

ÖZEL YETENEKLİLERİN EĞİTİMİNDE ASIRLIK MAKALELER: Tefekkür ve tetebbu’: Mekteb, Kabiliyet-i Fıtriye İçin Mehekk midir? (Okul, Doğal Yetenekler İçin Ölçü müdür?)

İlk Yayın: 14 Temmuz 1909, İstanbul.

Transkript: Erol KÖMÜR, 1999, Bitlis.

*Yetenek *Yeteneğin gelişim seyri *Yeteneğin gelişim hızı *Yetenek sönmesi *Mekteplerde yetenek keşfi *Okullarda yeteneğin keşfedilememe nedenleri *üstün yeteneklilerin özel eğitim ihtiyacı *zeka *kabiliyet *şuur *şuur altı *zihin *dikkat *dikkatin elastikiyeti *ilim ve sanatın dayandığı yetenek *öğrenme güçlüğü, b

Mekteb, kabiliyet-i fıtriye için mehekk midir?

Çocuklarımızın, umumi bir nokta-i nazardan kabiliyetlerini anlamak için, mektep derslerindeki derece-i muvaffakiyetlerine bakarız ve kabiliyet-i fıtriyelerini bununla ölçeriz. Vakıa mektep muvaffakiyetin, pek de mutemed bir mikyas olmayacağını biliriz; fakat elimizde başka mikyas olmadığı için naçar onunla iktifa ederiz.

Birçok çocuklar mektep rahlelerinde nakabil inkar bir acz irae ettikleri halde, bilahare hay ve huy hayat içine atıldıkları zaman, kendilerinden hiç intizar olunmayan bir dirayet-i mütemadiye göstererek istidlalat-ı sabıkayı tekzib ederler. Bu tezad-ı garibin sebebi, muhtelif şahısların devre-i tekamül ve inkişaflarındaki tefavüttür: erkan-ı tekamül etmiş bir çocuk mektep derslerini mülakat-ı tammesiyle ihzar ederken, diğer taraftan inkişafı batı olan refiki aynı derslere henüz nakıs-ı mülakat ile iştirak eylemiş olur.

Nahcıvan İslâm ahâlisinin birleşerek Ermenilerin bir fırkadan fazla kuvvetlerini yendikleri, Azerbaycan Cumhuriyeti'ne iltihak kararı aldıkları, Nahcıvan'a Azerbaycan Bayrağı'nın çekildiğini bildiren 15 nci Fırka Komutanlığı telgrafı.

16-09-1919

TALEBEYİ NASIL DÜŞÜNDÜRMELİ İHSAN, M. T. T. H. A. (1929)

Düşünce EğitimiMektebin en mühim vazifelerinden biri yetiştirdiği talebeyi düşündürmeğe alıştırmasıdır. Hayatımızın hemen her safhasında basit veya karışık, amelî veya nazarî birçok meseleler üzerinde düşünmek ve onları halletmek zaruretindeyiz.
Hepimiz hemen hergün aşağıda birkaçı sayılan meseleler gibi meselelere münasip hal yolları bulmak için düşünmeğe mecbur oluruz:
Muayyen vakitte bir yere yetişmek için tramvaya binerken cereyan kesildi. Ne yapayım ?
İmtihan fasılasında şu derse mi, bu derse mi çalışayım?
Şu roman, acaba ne suretle neticelenecek ?
Şu futbol maçında hangi taraf yenecek ?
Bana şöyle bir iş teklif ediyorlar. Kabul edeyim mi?
Başım ağrıyor. Ne yapayım ?
Bu bulutlar acaba yağmur getirecek mi ?
Büyük Millet Meclisi şu mesele hakkında acaba nasıl bir karar verecek ?
Bu kanun, neşrinden sonra piyasa üzerinde nasıl bir tesir yapacak?
Filan muharrir hakkında gazetede şöyle bir makale çıktı. Acaba cevap verecek mi ?
Bu şehirde kumaş fabrikası açmak muvafık mı?
Çocuğum benden şu mesele hakkında kitap istiyor. Hangi kitabı tavsiye edeyim ?
Merih’te hakikaten adam var mı ?

Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti Neşriyatından

Zeka Tedkikleri, 1924,

ÇOCUĞUN ZEKASINI TAKDİR HUSUSUNDA NAZAR-I İTİBARA ALINACAK CİHETLER

1. Ahziyet Kabiliyetinin derecesi: Hassaların şiddeti. Haricden gelen intibaları alması (idraklerin husulü). İlm-i harici, hassalar üzerine te’ettür yapmaktan bir an hali kalmaz. Bazı kimselerin müşahede kabiliyeti fazla olur. Tui veya iradi olarak haricden çok malumat toplarlar. Bunların ilm-i efkarı zengin, tasvirleri tam ve vazıhtır. Bazılarında ise bu kabiliyet dûndur. Bakarlar, görmezler; dinlerler, işitemezler, anlamazlar. Bunların efkarı ve tasviratı kemiyet itibariyle az, keyfiyet itibariyle müphem, müşevveş noksandır.