Türk Basınında Atatürk’ün Vefat Haberleri: 10 Kasım 1938

10 Kasım 1938 Perşembe Saat 09:05 Türk ve Dünya tarihinin kaydettiği en önemli liderlerden biri, Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK hayata gözlerini yumdu.

ATATÜRK; varlığı, mücadelesi, liderliği, yaptıkları ve etkiledikleri ile bir devrin tarihi seyrini değiştirmiştir. 10 Kasım 1938’de ölümü de tarihin seyrini değiştiren önemli olaylardan biridir.

20. yüzyıla varoluş mücadelesi ile başlayan Devlet-i Aliye ve kurucu unsuru I. Dünya Savaşı ile milletler ve devletler muvazenesinde tarihindeki en büyük kayıplarla karşı karşıya kalmıştır. Büyük harbin hemen ardından başlatılan büyük istiklal mücadelesi sadece Anadolu’nun değil istiklal peşinde koşan tüm milletlerin ümit ışığı olmuştur.

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK bu hengamenin içinde doğmuş, büyümüş ve tarihin seyrini değiştirmeyi başarmış bir liderdir. Hiç beklenmedik şekilde ortaya çıkan rahatsızlığı, tedavi edilememesi ve erken yaşta ölümü sarsıcı etkiler oluşturmuştur.

10 Kasım 1938’de ölüm haberi ile sarsılan Türkiye’nin bu habere verdiği; hüzün, keder, birlik ve beraberlik ile yoğrulmuş duygusal tepkiler dönemin gazete ve mecmualarından detaylı olarak takip edilebilmektedir.

Gazetelerin 10 Kasım ve 11 Kasım 1938 tarihli baskılarının manşetlerinde, ilk sayfa ve iç sayfalarda verdikleri haberler, köşe yazıları, dönemin önde gelen isimlerinin Atatürk hakkındaki açıklamaları, taziye mesajları, fotoğraflar, resmi tebliğler, ATATÜRK’ün hayatı hakkındaki yazılar olayın tüm sıcaklığını ve çarpıcılığını yansıtmaktadır.

Tüm sosyal bilim araştırmalarında konunun aydınlatılması, problemin çözümü verinin netliği, niceliği, niteliği ne kadar kıymetli ise; tekil olayın ve olaya bağlı gelişmelerin takibinde ham verinin niteliği de o kadar kıymetlidir. Bu bağlamda ATATÜRK’ün ölümü ile ilgili yapılan yayınlara dair oluşturulan ham veri kümesi belirli bir metodik sıralama ile sunulduğunda olayı tüm detayları ile yansıtma gücüne sahiptir.

Çalışma, okullarda oluşturulan ATATÜRK haftasına özel duvar gazetelerinde uygun görsel kullanma ihtiyacı ile ortaya çıkmıştır. İkinci el kaynakların takibi ile başlayan araştırma süreci, sahaflarda rastlanan nadir gazetelerden rastlanan dökümanlar ile geliştirilmiş web kaynaklarının artması ile bir duvar gazetesinin ihtiyacından öteye geçmiştir.

Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün ölüm haberini manşetlerinden duyuran ve Türkiye'de yayımlanan gazeteler haberi 10 Kasım 1938'te, diğerleri 11 Kasım 1938'de geçmişlerdir. Eski takvime göre 10 Kasım, 10 Teşrin-i Sani veya Son Teşrin'in 10. gününe karşılık gelmektedir.

Çalışmada yer alan gazeteler aşağıdaki gibidir:

• Akşam
• Anadolu
• Aydın
• Beyoğlu
• Cumhuriyet
• Haber
• Kurun
• Münakaşa
• Son Posta
• Son Telgraf
• Tan
• Türk Sözü
• Türk Dili
• Ulus
• Yeni Mersin
• Yeni Sabah

Eser araştırmacılar için ham veri niteliğinde olmakla birlikte, içerik akademik bir dil kullanmadığından genel okuyucu da rahatlıkla yararlanabilir. Araştırmacıların 10 Kasım 1938’de Türkiye ve Dünya gündemine dair birlikte tetkik yapabilmelerine imkan tanımak için kullanılan gazetenin tüm sayfalarına yer verilmiştir.

Okullarımızın, öğretmenlerimizin ve öğrencilerimizin okul içi çalışmalarda rahatlıkla kullanabilmeleri için içerik yüksek çözünürlükte dijitalleştirilmiştir. A3 ve A4 ebadında afiş, poster, broşür vd. çalışmalar için uygun görsel transferi yapılabilir veya doğrudan baskı alınabilir.

Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK ile Milli Mücadele kahramanlarını saygı ve rahmetle anıyoruz.

İstanbul 2021